The practice of “de-genrification” of the Turkish film criticism in the late 1950’s: The critical receptions and the aesthetic analysis of melodramas like Three Friends (1958) and Port of the Lonely (1959)1950’ler sonu Türk sinema eleştirisinin “türsüzleştirme” uygulaması: Üç Arkadaş (1958) ve Yalnızlar Rıhtımı (1959) melodramlarının eleştirel alımlamaları ve estetik çözümlemeleri

This article focuses on two similar examples of melodramas which are representations of the general aesthetic tendency during the genesis of Yeşilçam period (1948-1959) of the Turkish cinema. This work aims to prove that in the aforementioned era, critical discourse which categorizes, names and classifies movies, imposed the practice of de-genrification for Three Friends and Port of the Lonely. To accomplish this aim, an analysis of comparative critical reception should be done in the first stage. Secondly esthetics analysis for those two movies of the same hybrid genre (melodrama), must be presented. The hypothesis of the article is that, traditional Turkish cinema historiography which based on the repetition of director centered critical discourse will become outdated, if a new approach that focuses on film genres is approved. Analyzing those two melodramatic and realist movies which are chosen as samples from an historical perspective, and placing them rightly in the tradition of Turkish Cinema, will only be possible with a developed method which cross-reads multiple primary sources and contextualize the critical discourse on the melodrama genre. ÖzetBu makale, Türk sinemasının Yeşilçam döneminin oluşum aşamasında (1948-1959) genel estetik eğilimi temsil eden tür sineması içinde hâkim konumda olan melodram türünün iki benzer örneğine odaklanır. Çalışmanın amacı sinema türlerini isimlendiren, tasnif eden ve ayırt eden dönemin eleştirel söyleminin Üç Arkadaş ve Yalnızlar Rıhtımı melodramları söz konusu olduğunda türsüzleştirme uygulaması yaptığını kanıtlamaktır. Bunun için ilk aşamada söz konusu filmlerin karşılaştırmalı eleştirel alımlama çözümlemeleri yapılır. İkinci olarak da, aynı melez türe (melodram) giren bu iki filmin estetik çözümlemelerine yer verilir.Makalenin varsayımı, ancak tür sineması gerçeğini temel alan yeni bir yaklaşımın onaylanması halinde eleştirel söylemi genel hatlarıyla tekrar eden yönetmen merkezli geleneksel Türk sinema tarihyazımının aşılacağı yönündedir. Örneklem olarak seçilen bu iki melodramatik gerçekçi filmin tarihsel açıdan açıklanıp Türk sinema geleneği içindeki yerlerine oturtulması ancak çoklu birincil kaynakları kesiştiren ve melodram türü hakkındaki eleştirel söylemi bağlamlaştıran gelişkin bir yöntemle söz konusu olabilir.